ایزو مجموعه ای از توسعه دهنده استانداردها می باشد که به معنی شفاف سازی کلیه فعالیت های خدماتی و تولیدی است. بطوریکه برای تولید کننده و مصرف کننده تمام مراحل انجام کار مشخص و مبرهن باشد.با دقت بر بسته بندی کالای خریداری شده ممکن است علامت یا علایمی مانند آرم استاندارد ایران، CE، ISO 9001:2000، ISO 14001:2004، OHSAS 18000، HACCP یا … را مشاهده کنید.هرکدام از این علایم نشان دهنده پیامی هستند، مثلا HACCP فقط بر روی محصولات غذایی مشاهده می شود ونشان دهنده سلامتی ایمن بودن مواد غذایی است که در خط تولید آن نقاط بحرانی شناسایی و کنترل می شوند. ISO 9001:2000 یعنی سازمان تولید کننده آن محصول از نظام کیفیت خاصی برخوردار است. CE مجوز ورد کالا به بازار اروپا و GS مجوز ورود کالا به بازار آلمان است. ISO 14001 و OHSAS به ترتیب بیانگر نظام مدیریت زیست محیطی و ایمنی و بهداشت شغلی هستند. به عبارت دیگر علایم استاندارد اجباری ایران، CE و CS جزو استانداردهای محصول و استانداردهای ISO14001 & OHSAS18001 جزو استانداردهای مدیریتی محسوب می شوند. معمولا گفته می شود صنعت کشور ما 10 تا 30 سال از آخرین تکنولوژی عقب تر است، اما خوشبختانه در صنعت استانداردهای مدیریتی مانند ایزو اینگونه نیست و به محض تدوین استانداردی جدید، متخصصان ما نسبت به ترجمه و انتشار آنها اقدام می کنند. استانداردهای ISO 22000:2005 مربوط به زنجیره صنایع غذایی و ISO 27001:2005 مرتبط با نظام مدیریت امنیت اطلاعات نمونه هایی از این استانداردها می باشند که به تازگی از تدوین نسخه اصلی آنها می گذرد.
اين استاندارد با عنوان "راهنمايي هاي براي تهيه مستندات سيستم مديريت كيفيت" راهنمايي هايي براي تهيه و برقرار نگه داشتن مستندات موردنياز براي ايجاد اطمينان از سيستم مديريت كيفيت اثربخش كه متناسب با نيازهاي خاص سازمان نيز باشد، ارايه مي دهد. استفاده از اين راهنماي يه ايجاد يك سيستم مدون همان گونه كه در استاندارد سيستم مديريت كيفيت مورد كاربرد الزام شده است، كمك مي نمايد.راهنمايي هاي ارايه شده در اين استاندارد، علاوه بر سيستم مديريت كيفيت بر طبق استانداردهاي خانواده ايزو 9000 مي تواند براي مدون كردن ساير سيستم هاي مديريت از قبيل سيستم هاي مديريت زيست محيطي و سيستم هاي مديريت ايمني نيز به كار رود.همان طور كه بيان شد يكي از انواع مستندات سيستم مديريت كيفيت كه در استانداردهاي خانواده ايزو 9001 به آن استناد شده است روش اجرايي مدون است. استاندارد ايزو 9000 روش اجرايي را "راه مشخص براي انجام يك فعاليت يا يك فرآيند" تعريف مي نمايد كه مي تواند مدون يا باشد يا نباشد و مي گويد هر گاه هر گاه روش اجرايي به صورت مدون باشد، غالبا اصطلاح "روش اجرايي مدون" يا " روش اجرايي مكتوب" براي آن استفاده مي شود. استاندارد ايزو 10013 ويژگي هاي يك روش اجرايي مدون را به صورت زير تشريح مي نمايد.
ISO 9001:2008 مربوط به الزامات سیستم های مدیریت کیفیت و استاندارد جهانی می باشد. و نیز فراهم آوردن رضایت خاطر مشتریان در حوزه کیفیت و ارتقا رضایت مشتری در روابط مشتری- عرضه کننده.
تا اواخر دسامبر 2010 حداقل تعداد 1109905 گواهینامه ISO 9001 در 178 کشور صادر شده است. آمارها نشان می دهد که در سال 2010 نسبت به سال ماقبل خود 45120 ( رشد 4 درصدی) در تعداد صدور گواهینامه ها افزایش داشته است، که این میزان در سال 2009 تعداد 1064785 گواهینامه بوده است.
چین مقام نخست را در بین کشورهای صادرکننده گواهینامه های ISO 9001 به خود اختصاص داده است. در این رده بندی کشورهای ایتالیا و روسیه به ترتیب در مکان های دوم و سوم قرار دارند. بیشترین رشد در صدور گوماهینامه های ISO باز هم به کشور چین تعلق دارد و کشورهای روسیه و ایتالیا از این حیث در جایگاه های بعدی می باشند.
1- برای پیاده سازی استاندارد ایزو 9001 و دریافت گواهینامه آن چه باید کرد؟
در صورتی که سازمان خواسته باشد از خدمات مشاور استفاده نماید،لازم نیست بعنوان اولین گام یک مشاور ذیصلاح را ارزیابی و انتخاب نماید.پس از انتخاب مشاور ذیصلاح سازمان قراردادی را با وی منعقد می نماید و پیرو قرارداد منعقد شده مشاور برنامه ریزی برای انجام مراحل زیر را در دستور کار قرار می دهد.یاد آوری می گردد فعالیت های تعیین شده از جمله خدماتی است که مشاور سیستم مدیریت کیفیت با حمایت مدیریت ارشد سازمان و همکاری کارکنان در تمامی سطوح سازمانی باید ارایه نماید:
هشت اصل سودمند پیاده سازی ایزو در شرکتها و سازمانها
ايزو 9000 خانواده‌اي از استانداردهاي مديريت کيفيت است که توسط سازمان جهاني استانداردسازي پشتيباني شده و به وسيله شرکت‌هاي Certification Body تصديق و اعتباردهي مي‌شود. با اينکه اين استاندارد در ابتدا براي سازمان‌هاي توليدي تدوين شده است، اما اکنون در انواع گوناگوني از سازمانها کاربرد دارد. يک محصول در ادبيات ايزو ممکن است يک شي فيزيکي، خدمات يا نرم‌افزار باشد. طبق آنچه در نسخه 2008 بيان شده است در حال حاضر حدود 31% گواهينامه‌هاي ISO 9001:2000 به سازمان‌هايي که در بخش خدمات فعال هستند اهدا شده است. ايزو 9000 شامل استانداردهاي زير مي‌باشد
ايزو 9000:2000 – سيستم مديريت کيفيت – واژه نامه و اصول اعطاي گواهينامه:
· اين بخش به تعريف دقيق خود استاندارد و شرايط اعطاي استاندارد مي‌پردازد و هسته اصلي استانداردهاي خانواده ايزو 9000 محسوب مي‌گردد. اين سند راهنما به منظور اعطاي گواهينامه به کار نمي‌رود ولي مرجعي مهم براي درک واژگان و اصطلاحاتي است که در حيطه مديريت کيفيت کاربرد دارند. آخرين ويرايش اين استاندارد در سال 2008 منتشر شده است.
ايزو 9001:2000 – سيستم مديريت کيفيت - الزامات:
· اين استاندارد در کليه سازمان‌هايي که به طراحي، توسعه، توليد و مونتاژ هر نوع محصول يا ارايه هر نوع خدمات اشتغال دارند قابل استفاده است. اين استاندارد تعدادي از الزامات را بيان مي‌کند که سازمان جهت تامين رضايت مشتري از طريق ارايه مستمر محصولات با کيفيت، به برآورده ساختن آنها نيازمند است.
ايزو 9004:2000 – سيستم مديريت کيفيت – راهنماي بهبود مستمر عملکرد:
· اين بخش به بهبود مستمر در سيستم مي پردازد و توصيه‌هايي براي بهبود مستمر و بالابردن شفافيت کار سيستم و همچنين به بلوغ رساندن سيستم ارايه مي‌دهد.
· در خانواده استانداردهاي ايزو 9000 تعداد زيادي استاندارد ديگر هم وجود دارد که بسياري از آنها حتي عنوان ISO 900x را نيز ندارند. به عنوان نمونه اکثر استانداردهايي که در سري استانداردهاي 10000 قرار مي‌گيرند به عنوان بخشي از خانواده استاندارد ايزو 9000 در نظر گرفته مي‌شود
در بهترين حالت بعد از گذشت 3 ماه تا 6 ماه از زماني كه مشاور فعاليت خود را در سازمان شروع مي كند، گواهينامه استاندارد ايزو 9001 صادر خواهد شد. طي اين مدت و قبل از آن كه گواهي دهنده وارد سازمان شود رويدادهاي گوناگوني به وقوع مي پيوندد. برخي از مهمترين اين رويدادهاي به شرح زير فهرست گرديده اند، ليكن به آنها محدود نمي گردد:
انتخاب مشاور و انعقاد قرارداد با وي (اين يك مورد اختياري است)،
كسب آشنايي مشاور با وضعيت موجود سازمان،
ارايه آموزش هاي اوليه به كاركنان تاثير گذار سازمان،
مستندسازي فرآيندها،
تدوين نظامنامه و ساير مستندات مورد نياز سيستم مديريت كيفيت،
بازنگري، تاييد و تصويب مستندات،
فهرست برداري، توزيع مستندات و درخواست اجراي آنها در سطوح مختلف سازمان،
نظارت بر اجراي مستندات،
ارايه آموزش هاي تكميلي نظير مميزي داخلي،
برنامه ريزي و انجام مميزي هاي داخلي،
رفع مغايرت هاي حاصل از مميزي هاي داخلي،
انتخاب شركت گواهي دهنده و عقد قرارداد با وي،
درسال 1987کمیته فنی سازمان بین المللی استاندارد((ISO/TC 176 سری استاندارد ISO 9000 را به جهانیان معرفی کرد.
هدف از تدوین این سری استاندارد، به وجود اوردن الگویی بین المللی برای پیاده سازی و استقرار سیستم های مدیریت وتضمین کیفیت بوده که مورد استقبال فراوان در سطح دنیا قرا گرفت.
سیستم های مدیریت کیفیت به منظور ثبات سطح کیفیت تعریف شده وبهبود کیفیت از طریق اصلاح فرآیندها،در سازمان پیاده سازی میشود.
الگوهای اجرائی این سری استاندارد برای بار چهارم درسال 2008مورد بازبینی و ویرایش قرار گرفت.درویرایش سال 2008دیدگاه فرآیند گرا همچنان مورد تایید می باشد.
باپدید آمدن الزامات متفاوت صنفی،تجاری وبین المللی، استاندارد های کوناگون ایزو برای عملکرد ومعیارهای فرآیندها و همچنین ساماندهی سیستم های مدیریتی بارویکردهای متفاوت تدوین شدند.این امر باعث گسترش فرهنگ ارزیابی/ممیزی فرآیندها ووسیستم ها وصدور گواهینامه ایزو برای آنها گردید.
سازمان های صادر کننده گواهینامه ایزو، سازمان های مستقل حقوقی هستند که در نقاط مختلف در دنیا تاسیس گردیده اندو برحسب گسترش اقتصادی /تجاری مناطق عملیاتی متفاوتی را تعریف نموده وبا بوجود آوردن شعبات وسازمان های وابسته به صورت بین المللی فعالیت مینمایند.
استاندارد ISO9001:2008 شامل 8 بند اصلي مي باشد كه به شرح زير است :
1- دامنه كاربرد : مثلا توليد انواع رزين هاي صنعتي . دامنه كاربرد هر شركت در گواهينامه ISO كه بعد از مميزي خارجي دريافت ميكند درج مي شود .
2- استاندارد مرجع شامل الزامات استاندارد ISO 9001:2008 مي باشد.
3-اصطلاحات و تعاريف : در اين استاندارد به شركتي كه سيستم ISO را اجرا مي نمايد سازمان و به شركتها یا افرادي كه از آنها مواد یا خدمات خريداري مي شود تامين كننده گويند .
در استانداردهاي سري ايزو 9000 به مميزي سيستم كيفيت تاكيد شده است, به وطوري كه انجام توام با هدف و برنامه آن ابزاري موثر براي تضمين كيفيت در هر سازمان طالب كيفيت, استمرار كيفيت و بهبود مستمر محسوب مي شود.
استانداردهاي سري ايزو 9000 در واقع تعيين كننده, ويژگي ها و يا مشخصات فني براي محصول نيستند بلكه استانداردهايي مي باشند كه بر فرآيند و عملكرد تمامي فعاليت هايي كه بر كيفيت محصول يا خدمت نهايي تاثير گذار است, توجه دارد و به همين دليل براي هر صنعتي داراي كاربرد است.
استانداردهاي سري ايزو 9000 استانداردهايي مديريتي بوده و به اين نكته تاكيد دارد كه كيفيت بايد در فرآيند توليد و در تمامي بخش هاي يك سازمان (كارخانه يا شركت) از جمله بخش طراحي, بخش تداركات, بخش توليد, بخش كنترل كيفيت, بخش آموزش و غيره بوجود آيد.
